Blog: Ik ben er even niet

Feminisering van de arbeidsmarkt: een inhaalslag

Het CBS publiceert met enige regelmaat cijfers over de inhaalslag die vrouwen maken op de arbeidsmarkt. Zo heeft er rond 2003 een omslagpunt plaatsgevonden in het opleidingsniveau: het aandeel hoogopgeleide jongere vrouwen (25-35 jaar) was hoger dan het aandeel mannen van dezelfde leeftijd. Sindsdien neemt het aandeel hoogopgeleiden onder vrouwen toe. Meer dan onder mannen. In 2012 was bijvoorbeeld 44 procent van de jonge vrouwen en 37 procent van de jonge mannen hoogopgeleid². Ook laten cijfers zien dat vrouwen zichtbaarder zijn op de arbeidsmarkt. Hoewel mannen in verhouding nog steeds vaker werken dan vrouwen, is er in de loop der jaren een flinke stijging te zien in het aandeel werkzame vrouwen. Zo bestond in 1990 35 procent van de vrouwen tot de werkzame beroepsbevolking, in 2000 40 procent en in 2014 46 procent. Waar komt de ‘maar’, hoor ik u denken. Deze vinden we in het aandeel vrouwen dat fulltime werkt. Daar is namelijk nog geen sprake van een inhaalslag en tevens geen stijgende lijn te ontdekken. Het aandeel vrouwen dat fulltime³. werkt is vanaf 2005 (20 procent) licht gestegen naar 22 procent, maar de gemiddelde werkweek blijft zowel in 2010 als 2014 op 25 uur per week staan.

Bron: CBS Statline 2015

Deeltijd werken: een keuze?

Het lage aandeel vrouwen dat fulltime werkt, was in 2007 reden om de Taskforce Deeltijdplus op te richten. Een Taskforce die zich als doel stelde het vanzelfsprekender te maken dat vrouwen meer uren gingen werken. Eén van vragen die de Taskforce zichzelf stelde was: kiezen vrouwen voor een deeltijdbaan omdat vrouwen minder ambitie hebben dan mannen? Nee, concludeerde Panteia in 2009 op basis van het onderzoek dat in opdracht van Taskforce Deeltijdplus uitgevoerd is onder ruim 7.000 mannen en vrouwen. ⁴ Mannen en vrouwen verschillen niet in de mate van hun ambities op de werkvloer en het verschil in werktijden tussen mannen en vrouwen wordt niet beïnvloedt door verschillen in ambities. Vrouwen willen wel meer uren werken, maar worden belemmerd door hun taken en verantwoordelijkheden in de zorg voor kinderen en huishouden.

Rolpatronen doorbreken: taak van de vrouw? Dat traditionele rolopvattingen van grote invloed zijn op het verschil in werktijden, en daarmee de positie van vrouwen op de arbeidsmarkt, heeft Panteia reeds in 2009 aangetoond. Gezien de actuele cijfers is een campagne als #ikbenerevenniet nog steeds nodig. Wat hetzelfde onderzoek ook liet zien, is dat het realiseren van gunstige arbeidsvoorwaarden een belangrijke voorwaarde is voor het uitbreiden van werkuren voor vrouwen. Zoals flexibel inzetbare kinderopvang, eerlijke beloningssystematiek maar ook het scheppen van meer mogelijkheden voor mannen om deeltijd te werken. Want deeltijdwerken is met name mogelijk in sectoren waar veel vrouwen werken. De zogenaamde ‘mannenberoepen’ blijven achter. Wellicht is een campagne nodig waarbij mannen opgeroepen worden om voor één dag tegen hun werkgevers te zeggen: #ikbenerevenniet. Maar er zijn, zo bleek uit hetzelfde onderzoek, ook vrouwen die de traditionele rolverdeling rechtvaardig vinden. Zij zeggen #ikbenerwelmaarikkiesdaarvoor. Of kunnen we dit geen keuze noemen, omdat de samenleving indirect deze keuze voor vrouwen maakt? Hoe zou de Nederlandse samenleving eigenlijk moeten inspelen op de feminisering van de arbeidsmarkt?