De totale economie groeit, maar ingezoomd op sectoren en het MKB geldt dat niet voor iedereen

Na de grote klap die de economie in 2020 te verwerken kreeg, zijn de vooruitzichten voor dit jaar en de komende jaren relatief gunstig. Het CPB geeft in de Macro Economische Verkenning (MEV) 2022 aan dat het Bruto Binnenlands Product (BBP) dit jaar groeit met bijna 4%, in 2022 met 3.5%, en in de jaren daarna met gemiddeld bijna 1.5% per jaar[1]. Dit betreft de totale economie, maar wat is het beeld als Panteia verder inzoomt op sectoren en het MKB? 

Sterke krimp door lockdown

In 2020 is de toegevoegde waarde in vrijwel alle sectoren afgenomen. In het vervoer, de horeca, de zakelijke dienstverlening, cultuur, recreatie en overige diensten was sprake van een sterke krimp, als gevolg van de lockdown. De industrie heeft te maken gehad met verstoringen in het productieproces, die eveneens de corona-epidemie als achtergrond hebben.

In 2021 en 2022 groeit de economie weer. Volgens het CBS bereikte de economie in het derde kwartaal weer zijn pre-corona omvang. Voor een aantal sectoren is sprake van inhaalgroei in 2021 en 2022, voornamelijk in handel, vervoer, horeca en de zakelijke dienstverlening. Aan de ander kant komt de sector cultuur, recreatie en overige diensten pas in 2025 op pre-corona niveau terug. In 2021 kampt deze sector nog met beperkingen als gevolg van de maatregelen om de verspreiding van corona tegen te gaan. In 2022 treedt wel inhaalgroei op, maar nadien is de groei gematigd – in lijn met de macro-economische ontwikkeling.

De financiële positie van bedrijven

De liquiditeit van bedrijven (excl. bedrijven in de sectoren delfstoffenwinning, financiële sector, vastgoed, huishoudens en extraterritoriale organisaties) laat sinds de Grote Recessie een lichte stijging zien; deze trend zet de komende jaren voort. Ook de solvabiliteit is het laatste decennium geleidelijke verbeterd. Na 2019 blijft de solvabiliteit nagenoeg constant op ruim 50%. Alle schulden worden dus voor het totaal van bedrijven gedekt door eigen vermogen.

Voor het totaal van de sector bedrijven ziet het beeld er dus goed uit. Er zijn echter aanzienlijke verschillen tussen sectoren. In 2020 duiken liquiditeit en solvabiliteit in de horeca in de gevarenzone ondanks de coronasteun, om nadien niet meer te herstellen. Hoofdoorzaak daarvan is de omzetdaling in 2020, die slechts geleidelijk herstelt. Daar komt bij dat een groot deel van de kosten vaste lasten zijn (zoals inventaris, pand en deels ook het personeel). De winstgevendheid staat daarmee onder druk. Door uitstel van belastingbetaling is de belastingschuld van bedrijven in de sector met bijna een miljard euro toegenomen. Zonder steunmaatregelen zouden deze effecten uiteraard nog veel sterker geweest zijn. Op het moment dat de overheidssteun wordt afgebouwd en bedrijven moeten beginnen met afbetaling van schulden, bestaat het risico dat een deel van de bedrijven alsnog kopje onder gaat.

De sector cultuur, sport en recreatie gaat eveneens onder invloed van de pandemie bergafwaarts - ondanks de coronasteun. Oorzaak is de afzetdaling in 2020 als gevolg van de lockdown, en het langzame herstel nadien. Veel kosten lopen echter door. Dat maakt dat het netto resultaat van de sector in 2020 negatief wordt en nadien nauwelijks herstelt.

Sommige bedrijven hebben teveel aan voorschot ontvangen. Bovendien is er sprake van betalingsuitstel bij de belastingdienst en bij banken. In totaal is er sprake van een totaalbedrag van circa 24 miljard euro dat nog moet worden terugbetaald door bedrijven aan overheid en banken. Dit beïnvloedt de financiële positie van het bedrijfsleven. Als dit snel moet worden terugbetaald, neemt liquiditeit significant af. 

MKB en grootbedrijf

Het kleinbedrijf (bedrijven met minder dan 50 werkzame personen) en het middenbedrijf (met tussen 50 en 250 werkzame personen) in de business economy zullen in de jaren 2021 -2025 beide groeien. In 2021 en 2022 zal de economische groei echter het sterkst zijn in het grootbedrijf. Dat komt omdat in deze jaren de internationale economie sterk aantrekt, en grote bedrijven zijn sterker op export gericht dan het MKB. In de jaren nadien groeit het MKB sterker dan het grootbedrijf.

Hierbij is wel aangenomen dat vooral kleinere bedrijven niet te maken krijgen met financieringsproblemen die hun continuïteit in gevaar brengt. MKB-bedrijven zijn bezorgd over de (toekomstige) beschikbaarheid van externe financiering.