Docenten leren omgaan met grensoverschrijdende opmerkingen

De klas als verkleinde maatschappij
Nationale, maar ook internationale ontwikkelingen, kunnen ervoor zorgen dat verhoudingen tussen verschillende groepen in de samenleving gemakkelijk op spanning komen te staan. Bovendien zorgen sociale media voor een snelle verspreiding van denkbeelden, waarbij (mogelijk) kwetsende of beledigende opmerkingen anoniem kunnen worden verspreid. Dergelijke spanningen kunnen snel doorsijpelen in de klas. Nieuwsberichten kunnen van de één op de andere dag zorgen voor controversiële uitspraken en leiden tot heftige discussies in de klas.

Docenten ervaren handelingsverlegenheid
Het is voor docenten niet altijd makkelijk om goed op dergelijke uitspraken of discussies te reageren. Veel docenten ervaren handelingsverlegenheid: ze weten niet goed hoe te reageren en vervallen gemakkelijk in niets doen (Kleijwegt, 2016). Velen van hen geven aan behoefte te hebben aan meer scholing en/of voorlichting om als docent een rol te kunnen aannemen in het kader van het voorkomen van discriminatie, vooroordelen, stereotypering en beeldvorming (Bouma & de Ruig, 2015).

Trainingen als antwoord op handelingsverlegenheid
Tegen deze achtergrond zijn verschillende trainingen ontwikkeld op het gebied van burgerschap, waarbij docenten de dialoog leren aangaan met leerlingen om hen te stimuleren om te reflecteren op hun kennis, houding en gedrag en met nuance na te denken over maatschappelijk gevoelige onderwerpen. Eén van deze trainingen is de training Effectief Nuanceren waarin diens gelijknamige methodiek centraal staat.

Effectiviteit docententraining onderzocht
Panteia onderzocht het effect van de training Effectief Nuanceren middels observaties en interviews. Hieruit blijkt onder andere dat voor het overgrote deel van de deelnemers de training en methodiek een antwoord vormt op hun eventuele handelingsverlegenheid doordat het hen (alternatieve) strategieën aandraagt. Hierdoor ervaren ze meer rust en voelen zij zich zelfverzekerder op het moment dat zij geconfronteerd worden met grensoverschrijdende uitspraken in de klas. Deelnemers voelen zich dankzij de training vaardiger en gaan het gesprek meer bewust en met meer openheid, controle en structuur aan.

Bovenstaande werkt ook door bij hun leerlingen: door de ontstane rust en openheid zijn leerlingen beter in staat om te reflecteren op hun eigen en andermans (grensoverschrijdende) uitspraken. Leerlingen voelen zich serieus genomen en staan meer open voor een alternatieve boodschap. Dit is een belangrijke basis om leerlingen te stimuleren nuance aan te brengen in de eigen (grensoverschrijdende) opvattingen.

Meer informatie
Voor vragen over het onderzoek kunt u terecht bij Rosanne Oomkens en Mandy Goes. Het onderzoeksrapport kunt u in zijn geheel via onderstaande link downloaden. Meer informatie over de training Effectief Nuanceren is hier te vinden.

Download publicatie