Een op de 10 jongvolwassenen betaalt ziektekostenverzekering niet op tijd

In dit onderzoek heeft Panteia de omvang, de kenmerken en de aard van de schuldenproblematiek bij jongvolwassenen tussen de 18 en 27 jaar in beeld gebracht. Het onderzoek is gebaseerd op 1.518 enquêtes en 29 diepte-interviews. Tijdens de diepte-interviews is ook inzicht verkregen in de houding en het gedrag van jongvolwassenen ten opzichte van schulden.

Uit het onderzoek komt naar voren dat achterstallige rekeningen relatief vaak voorkomen bij jongvolwassenen. Bijna een kwart (24%) had de afgelopen 12 maanden een rekening niet op tijd betaald. Bij alle Nederlandse huishoudens is dit percentage 18%. Achterstallige rekeningen op ziektekostenverzekeringen komen het meest voor (10,5%) en op de telefoonrekening (7,3%), gevolgd door online bestelde aankopen (5,7%). Verder had 14,5% van de jongvolwassenen (ongeveer 304.000) in de afgelopen 12 maanden een of meer risicovolle schulden of achterstanden. Hiermee worden drie of meer achterstallige rekeningen bedoeld, achterstallige rekeningen bij de vaste lasten of een totale omvang van achterstallige rekeningen van meer dan 250 euro.

Jongvolwassenen die niet werken en geen onderwijs volgen hebben vaker schulden dan jongeren die werken en/of onderwijs volgen. Ook hebben laagopgeleiden vaker schulden dan middelbaar en hoger opgeleiden en bij jongvolwassenen tussen de 25 en 27 jaar komen schulden vaker voor dan bij jongeren tussen de 18 en 25 jaar.

Uit de gesprekken met de jongvolwassenen komen meerdere oorzaken voor schulden naar voren: een impulsief bestedingsgedrag, een onderschatting van de financiële gevolgen van studieschulden, ingrijpende gebeurtenissen in hun leven in combinatie met een laag inkomen en gebrekkig financieel in- en overzicht.  Ook blijkt de financiële opvoeding een belangrijke invloed te hebben op de manier waarop kinderen als volwassenen omgaan met hun financiën. Verder geven de jongvolwassenen aan dat zij zich over het algemeen niet prettig voelen bij het hebben van schulden. De jongvolwassenen gaan hier verschillend mee om: het probleem negeren waardoor de schulden alleen maar oplopen, direct actief aanpakken, depressief raken of verwachten dat het wel goed komt.  Hulp zoeken de jongvolwassenen vooral bij ouders of vrienden. Zelden wordt professionele hulp gezocht.

Op basis van het onderzoek worden verschillende aanbevelingen gedaan. Gemeenten zouden bij hun preventie-activiteiten  meer aandacht moeten hebben voor de groep jongvolwassenen met een risico op schulden. Preventie is nu vaak gericht op de leeftijdscategorie tot 18 jaar, maar uit het onderzoek blijkt dat schulden zich vooral manifesteren bij 25-27 jarigen, laagopgeleiden en niet werkenden, niet onderwijsvolgende jongvolwassenen.

Daarnaast is het belangrijk dat er praktisch en laagdrempelig financieel advies wordt gegeven aan jongvolwassenen. Gemeenten en schuldhulpverleners moeten hun informatie en voorlichting  meer afstemmen op de belevingswereld van jongvolwassenen.

Ook is een aanbeveling aan de bankensector om verschillende ‘potjes’ op de betaalrekening mogelijk te maken, bijvoorbeeld een voor de vaste lasten en een voor andere zaken. Dit geeft financieel inzicht en overzicht en helpt de jongvolwassenen om verstandig met geld om te gaan. Ook is een aanbeveling om lenen en het aanvragen van toeslagen niet te makkelijk te maken. Zo valt een ‘afkoelingsperiode ‘te overwegen bij het aanvragen van een lening of toeslag, waarbij de aanvraag na enkele dagen nogmaals moet worden bevestigd. Dit zijn overigens denkrichtingen die nog op wenselijkheid en haalbaarheid moeten worden getoetst.

Uiteraard blijft ook financiële educatie in het primair, voortgezet en beroepsonderwijs belangrijk naast praktische informatie bij het afsluiten van leningen.

Geïnteresseerd? Lees hier het rapport “Voor mijn gevoel had ik veel geld”,  jongvolwassenen en schulden en de Kamerbrief.