Het doel van de bagatelvrijstelling is om afspraken met een beperkte economische betekenis buiten het bereik van het kartelverbod te houden.
In de bagatelvrijstelling werden onder andere afspraken tussen ondernemingen uitgezonderd van het kartelverbod wanneer sprake was van een gezamenlijk marktaandeel van maximaal 5% en een gezamenlijke omzet van maximaal € 40 miljoen. Met een initiatiefwet is in 2011 de marktaandeelgrens verruimd naar 10% en is de omzetgrens vervallen. De verruiming beoogde vooral de positie van leveranciers met een beperkt marktaandeel te versterken als tegenwicht tegen inkoopmacht.
Panteia heeft de verruiming van de bagatelvrijstelling voor het Ministerie van Economische Zaken geëvalueerd. Belangrijke conclusies uit de evaluatie:
- Er wordt behoorlijk veel samengewerkt tussen concurrenten, vooral om sterker te staan ten opzichte van afnemers en om samen grotere opdrachten te verwerven.
- De bagatelvrijstelling wordt beperkt gebruikt en het gebruik is niet of nauwelijks toegenomen door de verruiming.
- De (verruiming van de) bagatelvrijstelling biedt geen tegenwicht tegen inkoopmacht van grote afnemers.
- De verruiming van de bagatelvrijstelling heeft niet geleid tot meer of minder rechtsonzekerheid bij ondernemingen die willen samenwerken.
De minister heeft het rapport met een kamerbrief naar de Tweede Kamer gestuurd. De minister ziet geen reden om de verruimde bagatelvrijstelling aan te passen of te laten vervallen. De minister verwacht wel dat de vrijstelling meer gebruikt gaat worden, wanneer deze meer bekend is bij ondernemingen.