Hoe communiceert de EU met haar burgers: Stand van zaken en vooruitzichten

De doelstellingen van de communicatie-inspanningen van de EU zijn drieledig: (1) informatie te verstrekken over en (2) het werk van de EU-instellingen te bevorderen, en (3) de burgers te betrekken bij de opbouw van een steeds hechter Europa en de verdere ontwikkeling van een gevoel van Europees burgerschap. De informatie over de EU lijkt zich echter te verspreiden via de media en politiek op het niveau van de lidstaten. In de studie werd onderzocht hoe de EU met de burgers communiceert door te kijken naar de manier waarop de EU met de burgers communiceert: De EU-instellingen zelf, de nationale mediasystemen in de lidstaten en de politieke gebieden in de lidstaten.

Deze studie is gebaseerd op zes diepgaande case studies van lidstaten die gemiddeld positiever en negatiever tegenover de EU staan. De studie werd uitgevoerd met behulp van deskresearch en een reeks interviews op EU- en nationaal niveau.

Wat een belangrijke rol speelt in het communicatieproces, de berichtgeving in de media en in beleidsdebatten, is de nationale situatie in een land. De arbeidsmarkt, de werkgelegenheid,  en de economie spelen allemaal een rol in de manier waarop burgers tegen hun nationale, maar ook tegen het EU-beleid aankijken.

EU-instellingen
De EU heeft veel mechanismen en instrumenten voor communicatie. Uit evaluaties van de communicatieactiviteiten blijkt over het algemeen dat deze diensten en instrumenten positief worden beoordeeld, maar ook dat de meeste informatiediensten alleen de "usual suspects" bereiken die al over de EU zijn geïnformeerd en niet het brede publiek. Daarnaast is de inhoud van wat wordt gecommuniceerd meestal technisch en beleidsgericht en minder relevant voor de gemiddelde burger. De toon en manier van communiceren wordt vaak ook gezien als onpersoonlijk, afstandelijk en te bureaucratisch. Hier is ruimte voor een betere afstemming met de belangen en behoeften van de burgers op nationaal niveau. Uit de resultaten blijkt ook dat rechtstreekse deelname aan EU-programma's en ondersteunende instrumenten door burgers leidt tot een hogere waardering voor de EU.

Nationale mediasystemen
De media spelen een belangrijke rol bij het informeren van de burgers over Europese aangelegenheden. Aangezien er nog geen pan-Europese publieke ruimte bestaat en de nationale mediasystemen van land tot land verschillen, verschilt ook de manier waarop EU-burgers worden geïnformeerd van land tot land.  De informatievoorziening hangt sterk af van wat het publiek en de media nieuwswaardig vinden. Uit onderzoek blijkt dat de berichtgeving over EU-nieuws cyclisch van aard is, met "prioritaire pieken". De EU wordt in de media vaak uitgebeeld als een abstract en gezichtloze entiteit, waarbij de berichtgeving gewoonlijk neutraal of licht negatief is, (zoals vaak het geval is voor politiek nieuws in het algemeen). Uit onderzoek naar mediagegevens blijkt echter dat hoe vaker er positieve berichten over de EU in het nieuws verschijnen, hoe groter het aandeel mensen is dat het EU-lidmaatschap van hun land als gunstig ervaart.

Nationale politieke sferen
Politici, beleidsdebatten en de politieke agenda spelen een cruciale rol bij het bepalen welke kwesties in een bepaalde samenleving als belangrijk worden geacht. Het openbare debat en het dialoog over de EU ontbreekt over het algemeen op nationaal niveau, hoewel dit van lidstaat tot lidstaat sterk verschilt. De Europese instellingen worden door politieke besluitvormers op het niveau van de lidstaten vaak gebruikt als zondebokken om controversiële politieke stappen op nationaal niveau te camoufleren. Deskundigen geven aan dat een kleine groep nationale politici volledig op de hoogte is van de manier waarop de EU werkt en welk beleid er wordt gevoerd. Dit leidt soms tot situaties waarin andere politici de EU ten onrechte beschuldigen van besluiten die door de lidstaten zelf zijn aangemoedigd. Daarnaast geld ook dat leden van het Europees Parlement (MEP's) niet altijd zichtbaar zijn in nationale debatten en werken op afstand vanwege hun toenemende werklast als wetgever.

Voor verder informatie over het onderzoek en de aanbevelingen over hoe de EU kan werken om haar communicatie te verbeteren zijn te vinden in de volledige studie. Hier beschikbaar.